Polacy coraz lepiej czują się na niemieckim rynku pracy i z roku na rok rośnie liczba zakładanych przez nich przedsiębiorstw. W drugiej części cyku Jak żyją Polacy w Niemczech przedstawiamy historię pani Małgorzaty, która wyjechała do pracy za Odrę jako opiekunka osób starszych, a obecnie prowadzi swoją działalność gospodarczą.
Pracownicy z Polski mają do wyboru kilka form legalnego funkcjonowania na niemieckim rynku pracy. Jedną z nich jest właśnie Gewerbe, czyli jednoosobowa działalność gospodarcza. Jej założenie oraz prowadzenie może wiązać się z pewnymi trudnościami, jednak jak pokazuje historia pani Małgorzaty – pielęgniarki z Dolnego Śląska – nie jest to zadanie niewykonalne. Nasza bohaterka 6 lat temu za pomocą agencji pośrednictwa pracy, znalazła zatrudnienie w niemieckiej firmie świadczącej opiekę nad osobami starszymi. Po 3 latach pracy przez agencję zdecydowała, że czuje się na siłach, aby działać na własną rękę.
Polskie opiekunki przekraczają Odrę
Niemieccy pracodawcy poszukują w Polsce nie tylko wykwalifikowanych elektryków czy hydraulików. Wiele ogłoszeń znad Renu jest adresowanych właśnie do opiekunów osób starszych.
Wedle statystyk obecnie w Niemczech żyje około 2,5 mln osób wymagających ciągłej opieki. Niemieckie służby socjalne nie są w stanie wyjść naprzeciw takiemu zapotrzebowaniu. Dlatego właśnie u naszych zachodnich sąsiadów pracuje obecnie od 150 do 200 tyś. opiekunów z krajów Europy Środkowej. Co więcej, Federalny Urząd Statystyczny przewiduje, że liczba potrzebujących opieki wkrótce przekroczy 3 miliony.
Satysfakcjonującą mnie ofertę dostałam bardzo szybko. Polska agencja pośrednictwa pracy skojarzyła mnie z niemiecką firmą, która zatrudniała opiekunki dla osób starszych. Jestem wykwalifikowaną pielęgniarką, a takie osoby są szczególnie potrzebne w Niemczech – mówi pani Małgorzata.
Ile zarabia opiekunka?
Osoby pracujące w charakterze opiekunów mogą liczyć na zarobek netto wahający się w przedziale od 900 do nawet 1500 euro lub więcej. Kwota, jaką wypłaca rodzina chorego firmie zatrudniającej opiekunkę, jest jednak wyższa. Część wypłaty pobiera bowiem niemiecki pracodawca. Zazwyczaj jest to około 200 euro, ale dochodzą jeszcze koszty ubezpieczenia i podatkowe – w efekcie firma może potrącać nawet do 600 euro z pensji wypłacanej przez zleceniodawcę To właśnie przesądziło o tym, że pani Małgorzata zdecydowała się założyć Gewerbe. Gdy pielęgniarka z Dolnego Śląska znała już niemiecki w takim stopniu, aby poradzić sobie z urzędowymi formalnościami, rozpoczęła działalność na własną rękę.
Proces zakładania Gewerbe
W Niemczech założenie firmy możliwe jest za pośrednictwem dwóch placówek – Gewerbeamt lub Ordnungsamt. W wybranym urzędzie pani Małgorzata złożyła następujące dokumenty:
– Wypełniony wniosek o założenie działalności Gewerbeanmeldung,
– Dokument poświadczający zameldowanie na terenie Niemiec,
– Kserokopię dowodu osobistego (dwustronną) lub paszportu,
– Jeśli prowadzona forma działalności tego wymaga, umowę najmu, dzierżawy lub użyczenia lokalu,
– W przypadku niektórych zawodów (np. w budownictwie czy opiece nad osobami starszymi) konieczne jest przedłożenie dokumentów świadczących o kwalifikacjach niezbędnych do wykonywania danej pracy.
Obowiązek meldunku na terenie Niemiec nie jest jednak niezbędny do rejestracji firmy na terenie tego kraju. Niemieckie ustawodawstwo dopuszcza zarejestrowanie Gewerbe na polski adres zameldowania. W takim przypadku przyszły przedsiębiorca zyskuje status beschrankte Steuerpflicht (ograniczony obowiązek podatkowy). Niestety oznacza to, że nie może on korzystać z ulg podatkowych dostępnych dla przedsiębiorców zameldowanych w Niemczech (np. kwota wolna od podatku).
Rejestracja firmy w Niemczech jest płatna, dlatego udając się do urzędu należy mieć ze sobą 30 euro. Po upływie około 2 tygodni od złożenia dokumentów, Urząd Skarbowy przesyła na wskazany adres ankiety podatkowe oraz Steuernummer, czyli numer podatkowy.
W ankiecie przedsiębiorca musi zaznaczyć czy jego działalność w pierwszych latach funkcjonowania mieści się w pojęciu tzw. małej gewerby. Dzieje się tak w przypadku, gdy szacowany zysk w pierwszym roku działalności nie przekroczy 17,5 tys. euro, a w drugim 50 tys. euro. Jest to o tyle ważne, że dzięki temu przedsiębiorca może być zwolniony z obowiązku płacenia obrotowego podatku VAT. Prowadząc bowiem działalność na takich zasadach można zdecydować, czy podatek VAT ma być odprowadzany, czy też nie. Jeśli przedsiębiorca wybierze opcję nieodprowadzania VAT-u, wysokość podatku nie może być doliczana do wystawianych przez niego rachunków.
Obowiązki przedsiębiorcy w Niemczech
Formalności związane z Gewerbe nie kończą się wraz z zarejestrowaniem działalności. Niemieckie prawo nakłada na przedsiębiorców poniższe obowiązki:
– Opłacanie składek ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby prowadzące działalność gospodarczą w praktyce wybierają prywatne kasy chorych, ponieważ nie są objęte obowiązkiem państwowego ubezpieczenia.
– Konieczność przechowywania dokumentacji od 6 do nawet 10 lat po zakończeniu działalności. Dotyczy to zarówno dokumentów związanych z rejestracją firmy, wstawionych rachunków oraz poniesionych kosztów, jak i tych z informacją o miejscu oraz charakterze wykonywanych usług,
– Obowiązek rozliczenia się z tutejszym urzędem skarbowym do 31 maja roku następnego, nawet jeśli powadzona działalność nie przekroczyła kwoty wolnej od podatku,
– Posiadanie rachunku bankowego oraz powadzenia rachunkowości.
Z agencją czy na swoim?
Różnice pomiędzy pracą za pośrednictwem agencji, a prowadzeniem własnej działalności są znaczne. Pierwszą trudnością, na jaka natrafi przyszły przedsiębiorca są wymienione wcześniej formalności związane z zakładaniem i powadzeniem działalności.
Pracując dla niemieckiej firmy nie musiałam się martwić o formalności. To pracodawca znajdował dla mnie podopiecznych i załatwiał pozostałe kwestie – dodaje pani Małgorzata.
Osoba prowadząca Gewerbe zajmuje się wszystkimi aspektami funkcjonowania przedsiębiorstwa – zarówno tymi formalnymi, jak i praktycznymi. Oznacza to zatem, że nie tylko dba o zgodność dokumentacji z niemieckim prawem, ale również organizuje swoje stanowisko pracy. Ponadto prowadząc Gewerbe konieczne jest pozyskiwanie nowych klientów – w przypadku współpracy z tylko jednym kontrahentem działalność może zostać uznana za pozorowaną. Taka interpretacja wiąże się z konsekwencjami finansowymi np. koniecznością zapłaty zaległych podatków i składek.
Zarobki i koszty Gewerbe
Obowiązki i trudności związane z Gewerbe z pewnością rekompensuje możliwość uzyskania wyższych zarobków. Niemiecki Urząd Statystyczny podaje, że w 2015 roku aż 37% właścicieli firm zarabiało powyżej 2300 euro. Dla przypomnienia wynagrodzenie opiekunek pracujących za pośrednictwem agencji, waha się w przedziale 900-1500 euro.
Należy przy tym jednak mieć na uwadze, że opiekunce prowadzącej działalność „na rękę” pozostaje mniej. Musi ona bowiem ponieść koszty związane z prowadzeniem działalności. Są to następujące kwoty:
– 100 – 400 euro – koszt ubezpieczenia zdrowotnego. Wysokość składki jest naliczana indywidualnie i zależy m.in. od wieku czy liczby posiadanych dzieci.
– 60 – 70 euro – opłaty związane z prowadzeniem księgowości.
– Podatek dochodowy od osób fizycznych. Stawka podatku rośnie progresywnie w zależności od wysokości uzyskanych dochodów i mieści się w przedziale od 15% do 42%. Przy czym w 2016 roku podstawowa kwota wolna od tego podatku wynosi 8632 euro.
– Podatek obrotowy VAT w wysokości 19% przedsiębiorcy muszą doliczyć do swoich rachunków, jeśli przy zakładaniu firmy nie zgłosili małej Gewerby lub przekroczyli wyznaczone limity, o czym wspomniano wcześniej.
W ostatecznym rozrachunku prowadząc działalność gospodarczą, po odliczeniu około 600 euro powyższych kosztów, w kieszeni opiekunki zostaje około 1700 euro. To aż o 200 euro więcej, niż w przypadku tych wyższych wynagrodzeń proponowanych przez agencje.